زمین شناسی،کانی سازی و ژئوشیمی منطقه اکتشافی سنجدک ii وiii ، شرق معدن سنگ آهن سنگان خواف، خراسان رضوی

چکیده معدن سنگان در فاصله 300 کیلومتری جنوب شرقی مشهد و 40 کیلومتری جنوب شرقی خواف قرار دارد. این معدن جزئی از کمربند ولکانیکی- پلوتونیکی خواف - کاشمر- بردسکن است. منطقه اکتشافی سنجدک ii و iii بخشی از آنومالی های شرقی معدن در شمال غرب خواف هستند. زمین شناسی منطقه از قدیم به جدید شامل شیست به همراه ماسه-سنگ های دگرگون شده پرکامبرین، شیل، ماسه سنگ، آهک کریستالین، آهک ماسه ای، آهک فسیل دار، دولومیت، ماداستون با سن ژوراسیک، کنگلومرا به سن کرتاسه تحتانی، اسکارن، توده ی نفوذی با ترکیب بیوتیت مونزونیت پورفیری (دارای آلتراسیون شدید کربنات- سرسیت) و توف به سن ائوسن می باشد. طبق مطالعات سطحی انجام شده، کانی سازی در این منطقه در دو نوع متفاوت شامل 1- پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت مرتبط با زون های اسکارنی در سنجدک iii و 2- نوع رگه ای (سنجدک ii) با کانی های اولیه مگنتیت (به مقدار کم)، اسپکیولاریت و باریت و کانی های ثانویه هماتیت و گوتیت می باشد. انواع اسکارن در منطقه سنجدک iii شامل گارنت اسکارن، پیروکسن اسکارن، پیروکسن – گارنت اسکارن، گارنت - پیروکسن اسکارن و اکتینولیت اسکارن است. بررسی زون های اسکارنی نشان داد که کانی سازی مگنتیت در آن بسیار ضعیف است. در مرحله پیشرونده تشکیل اسکارن، کانی هایی نظیر گارنت و پیروکسن و در مرحله پسرونده کانی هایی نظیر آمفیبول و کلریت تشکیل شده اند. براساس داده های حاصل از آنالیز الکترومیکروپروب گارنت ها متعلق به سری گراندیت (آندرادیت – گراسولار)، پیروکسن ها از نوع دیوپسیدی و آمفیبول ها از نوع اکتینولیت های غنی از آهن هستند. اکتشافات ژئوشیمیایی در منطقه بر مبنای سنگ و به روش icp-oes بر روی 32 عنصر (از هر دو تیپ کانی سازی) انجام شد و در این میان دامنه تغییرات آهن3 -40% ، منگنز 437 – 32507 گرم در تن، سرب 10 – 186 گرم در تن، روی 14- 269 گرم در تن است. بر اساس نقشه های ژئوشیمی ترسیم شده در منطقه مشخص شد که بالاترین مقادیر این داده ها مربوط به بخش هایی از مرکز و غرب منطقه درون سنگ میزبانی از ماسه سنگ متعلق به کانی سازی تیپ رگه ای است. همچنین آنتیموان 49- 239 گرم در تن، مس 10 – 330 گرم در تن و آرسنیک 10 – 1794 گرم در تن، دارای بالاترین مقادیر در تیپ کانی سازی اسکارن نسبت به رگه ای هستند. بر اساس داده های حاصل از آنالیز اندازه گیری غلظت au به روش جذب اتمی– کوره گرافیتی (faas) مقدار طلا کمتر از حد تشخیص دستگاه (01/0>ppm, ) برآورده شد. اسکارن سنجدک iii بر خلاف اسکارن های کانه دار آنومالی های غربی معدن سنگان فاقد کانی سازی قابل توجه از مگنتیت می باشد. کانی-سازی رگه ای سنجدک ii بیشتر به صورت هماتیت و گوتیت در می تواند حاکی از فعالیت های نهایی محلول های هیدروترمالی کانه دار جوانتر باشد که از طریق گسل ها به سطح راه پیدا کرده-اند.